Tonometry to jedne z najważniejszych urządzeń diagnostycznych w gabinetach okulistycznych. Obecnie w diagnostyce okulistycznej wykorzystuje się różne rodzaje tych urządzeń, przede wszystkim tonometry Schiøtza oraz tonometry bezkontaktowe. Sprzęt ten umożliwia okuliście wykonanie pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego oka. W naszym dzisiejszym wpisie na blogu dokładniej opisujemy, na czym polega tonometria oraz w jaki sposób wykonywane jest to badanie różnymi rodzajami tonometrów.
Na czym polega tonometria?
Jak już wspomnieliśmy, celem tonometrii jest wykonanie u pacjenta pomiaru ciśnienia wewnątrz gałek ocznych. Przejrzystość i regularność krzywizny ośrodków optycznych gałki ocznej (soczewki i rogówki) jest zapewniana przez wypełniającą ją ciecz owodniową, czyli płyn śródoczny. Prawidłowa wysokość ciśnienia wewnątrzgałkowego oka jest zależna od stopnia równowagi między produkcją a odpływem cieczy wodnistej z gałki ocznej. Wytwarzana jest ona przez nabłonek ciała rzęskowego, który wydziela ją do tylnej komory oka. Następnie ciesz ta odpływa przez otwór źreniczny do zatoki żylnej twardówki, do rogówki żył wodnych, a na koniec do splotu naczyń żylnych. Odpływ cieszy wodnistej jest zależny od oporu w drogach odpływu oraz od ciśnienia w żyłach nadtwardówkowych.
Prawidłowa wartość ciśnienia wewnątrz gałek ocznych powinna się mieścić w przedziale między 10 a 21 mm Hg. W ciągu dnia wartość ciśnienia się jednak waha – najwyższe ciśnienie występuje u pacjentów w godzinach porannych. Regularne przeprowadzanie badania z wykorzystaniem tonometru jest szczególnie ważne u pacjentów, którzy mają już powyżej 40 lat i są dalekowidzami. Wykonanie badania jest zalecane także w przypadku pacjentów, którzy zgłaszają się na badania kontrolne w gabinecie okulistycznym z powodu częstego występowania zaburzeń widzenia, zawrotów lub bólów głowy czy bólów oczu i oczodołów.
Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego może być wykonany poprzez badanie bezdotykowe, metodą impresyjną lub metodą aplanacyjną.
Tonometria bezdotykowa
Najprostszą i w związku z tym najczęściej obecnie wykorzystywaną metodą badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego jest tonometria bezdotykowa. Prostota i w związku z tym nie tak duża dokładność wykonywania tego badania sprawia, że jest ono wykonywane niemal wyłącznie w trakcie badań profilaktycznych. Największą zaletą badania bezdotykowego jest to, że można je wykonać bez wcześniejszego znieczulenia rogówki. Pacjent siedzi przed urządzeniem i wpatruje się w dal, natomiast urządzenie wpuszcza do oka, powodujący spłaszczenie rogówki, podmuch powietrza. W ten sposób wykonuje też pomiar ciśnienia wewnątrz gałki ocznej.
Tonometria impresyjna
W trakcie tonometrii impresyjnej pacjent przebywa w pozycji leżącej lub ma odchyloną do tyłu głowę. Przed przeprowadzeniem badania konieczne jest najpierw znieczulenie rogówki. Wykorzystywany do wykonania badania tonometr znajduje się pionowo na rogówce i jego trzpień ją uciska. Określenie wysokości ciśnienia wewnątrz gałki ocznej jest możliwe na podstawie badania oporu rogówki.
Tonometria aplanacyjna
Ostatnim rodzajem wykorzystywanego obecnie badania ciśnienia wewnątrzgałkowego jest tonometria aplanacyjna. W tego rodzaju badaniach wykorzystuje się i tonometr i lampę szczelinową. To badanie także jest wykonywane po wcześniejszym znieczuleniu rogówki oka. Przed wykonaniem badania, w celu określenia równowagi między produkcją a odpływem cieczy wodnistej w gałkach ocznych, film łzowy jest zabarwiany roztworem fluoresceiny, która zaczyna świecić pod wpływem światła lampy szczelinowej. Końcówka tonometru natomiast uciska szczyt rogówki. Pod wpływem ucisku pryzmatu tonometru zabarwiony film łzowy zaczyna wytwarzać wokół niego widoczne w postaci dwóch żółtych półokręgów zakrzywienia. Ustawienie skali tonometru w taki sposób, żeby powstałe półokręgi stykały się ze sobą wewnętrznymi krawędziami, daje możliwość prawidłowego odczytania wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Stwierdzenie u pacjenta nieprawidłowych wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego może być dla lekarza istotnym sygnałem o konieczności przeprowadzenia dalszej diagnostyki w celu wykrycia dokładnych przyczyn powstania tego typu problemów.
